Szczeciński Park Krajobrazowy w większości pokrywają tereny leśne. Wśród nich najważniejszym i najliczniejszym gatunkiem w Parku jest buk pospolity Fagus sylvatica.
Binówko Polana Binowska fot. zbiory ZPKWZ
Buk jest drzewem liściastym osiągającym wielkość od 30 do 50 m o charakterystycznej popielatoszarej, gładkiej korze
Buk pospolity - drzewo w Puszczy Bukowej fot. zbiory ZPKWZ
Cecha ta pozwala szybko rozpoznać ten gatunek nawet w stanie bezlistnym. Liście buka są jajowate lub eliptyczne, całobrzegie lub falisto ząbkowane z wyraźnie zaznaczonym unerwieniem. Owocem buka jest orzech, ukryty zwykle po dwa, w zdrewniałej okrywie pokrytej kolczastymi wyrostkami. Jesienią okrywa pęka uwalniając orzechy buka, zwane bukwią
Zbiór orzechów buka - drzewostan nasienny fot. zbiory ZPKWZ
Jest ona przysmakiem wielu zwierząt. Buk jest gatunkiem długowiecznym żyjącym 200-350 lat, choć niektóre okazy mogą osiągać nawet 500 lat. Gatunek ten buduje zbiorowiska leśne zwane buczynami, które zajmują największe powierzchnie w Szczecińskim Parku Krajobrazowym. Na terenie Parku znajdują się również lasy łęgowe, grądy, dąbrowy, torfowiska oraz niewielkie enklawy zbiorowisk łąkowych.
Zbiorowiska roślinne Szczecińskiego Parku Krajobrazowego
Żyzne buczyny
Dominującym zbiorowiskiem leśnym w Puszczy Bukowej są żyzne buczyny niżowe Galio odorati-Fagetum, zwane też buczyną pomorską. Pokrywają one południową część Parku oraz łagodne stoki i obniżenia terenu o niewielkiej wilgotności podłoża w jego północnej i centralnej części. Drzewostan buduje zazwyczaj tylko buk zwyczajny, niekiedy pojawia się niezbyt licznie grab lub jawor. Miejscami występują dęby oraz grupy gatunków iglastych (modrzew, czy świerk), stanowiące pozostałość po dawnych nasadzeniach. Warstwa krzewów jest słabo wykształcona. Runo jest zróżnicowane w zależności od pory roku. Najwięcej gatunków pojawia się i kwitnie wczesną wiosną, korzystając ze słońca, zanim drzewa wypuszczą liście i zacienią podłoże. Wśród gatunków runa można wymienić m. in. przytulię wonną, gajowiec żółty, zawilec gajowy, szczawik zajęczy, nerecznicę samczą, prosownicę rozpierzchłą, czy perłówkę jednokwiatową.
Żyzna buczyna niżowa fot. zbiory ZPKWZ
Kwaśne buczyny
Zbiorowiska kwaśnej buczny Luzulo pilosae-Fagetum zajmują uboższe i bardziej kwaśne siedliska niż żyzne buczyny. Wykształcają się one na stromych zboczach wzgórz i obrzeżach leśnych. Większe powierzchnie zajmują wschodniej części Parku. Drzewostan buduje buk. Podszyt jest uboższy niż w żyznej buczynie. Zazwyczaj buduje je także buk. Runo jest również niezwykle ubogie. Wśród roślin runa można wymienić m. in.: mszaki, śmiałka pogiętego, kosmatkę owłosioną, turzycę pigułkowatą, szczawik zajęczy, czy konwalijkę dwulistną.
Kwaśna buczyna fot. zbiory ZPKWZ
Dąbrowy
Na terenie Parku Krajobrazowego znajdują się również niewielkie enklawy dąbrów, porastających zbocza wzniesień. W zależności od warunków siedliskowych tworzą one zbiorowiska kwaśnych dąbrów z ubogim runem lub w miejscach prześwietlonych z lukami w drzewostanie, ciekawe zbiorowisko świetlistych dąbrów z runem nawiązującym do muraw kserotermicznych z obecnością chronionej pajęcznicy liliowatej.
Grądy
Pomiędzy siedliskami buczyn, a lasami łęgowymi zajmującymi siedliska wilgotne, w niektórych miejscach znajdują się pasma siedlisk grądowych (dolina Chojnówki, czy zbocza przy jez. Glinna, dolina Płoni). Charakterystyczna dla grądów jest obecność graba oraz leszczyny w podszycie. W runie odnajdujemy m. in. przytulię leśną, gwiazdnicę wielkokwiatową, gajowiec żółty oraz zawilce – gajowy i żółty.
Lasy łęgowe
W dolinach strumieni oraz na obszarach źródliskowych wykształcają się łegi olszowe, olsy źródliskowe oraz lasy jesionowo-olszowe. Runo jest zazwyczaj bogate florystycznie i zawiera gatunki typowe dla siedlisk wilgotnych i żyznych, zarówno leśnych, jak i łąkowych, a w miejscach bardziej wilgotnych także szuwarowych. Są to m. in: gwiazdnica gajowa, pokrzywa zwyczajna, niecierpek pospolity, czy turzyca błotna.
Las łęgowy fot. zbiory ZPKWZ
Lasy bagienne i torfowiska
Lasy bagienne zajmują w Puszczy Bukowej niewielkie powierzchnie. Kształtują się w wilgotnych, bezodpływowych, obniżeniach terenu. Takie zbiorowiska występują miejscami w Szczecińskim Parku Krajobrazowym. Są to olsy, brzeziny bagienne, czy bory bagienne. Zbiorowiska lasów bagiennych i torfowisk wzajemnie się przenikają. Większość torfowisk w Puszczy Bukowej to torfowiska niskie powstałe w dolinach cieków. W miejscach wilgotnych, gdzie odpływ wody jest utrudniony tworzą się torfowiska wysokie z udziałem rosiczki okrągłolistnej, bagna zwyczajnego, czy modrzewnicy zwyczajnej. W warunkach pośrednich wykształcają się torfowiska przejściowe. Zbiorowiska lasów bagiennych i torfowisk wzajemnie się przenikają. Torfowiska i lasy bagienne podlegają ochronie w rezerwatach Trawiasta Buczyna, Osetno i Buczynowe Wąwozy.
Rosiczka okrągłolistna fot. Cezary Korkosz
Zbiorowiska wodne
Większość jezior Szczecińskiego Parku Krajobrazowego to jeziora eutroficzne z dobrze wykształconą strefą szuwarów (trzcinowe, mannowe, mozgowe i turzycowe) i obecnością roślinności zanurzonej
o liściach pływających, w tym grzybienia białego i grążela żółtego.
Na obszarze Parku, występują także niewielkie śródleśne jeziorka dystroficzne, które zawdzięczają brązową barwę wody oraz kwaśny odczyn kwasom humusowym wymywanym z próchnicy.
Jezioro Węglino fot. zbiory ZPKWZ
Zbiorowiska łąkowe
W obrębie Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa” zbiorowiska nieleśne, w tym zbiorowiska łąkowe występują głównie w obrębie Polan Kołowskiej, Binowskiej i Dobropolskiej. Polany te są użytkowane rolniczo. Wśród zbiorowisk łąkowych najczęściej występują świeże łąki rajgrasowe z wieloma gatunkami ziół. Łąki te są przeplatane zbiorowiskami trzcinników oraz mietlic. Natomiast w wilgotnych dolinach strumieni miejscami wykształcają się zbiorowiska z wiązówką błotną, łąki wyczyńcowe, ostrożeniowe, łąki ze śmiałkiem darniowym lub zbiorowiska z sitowiem leśnym.
Zarastający zbiornik wodny koło Binowa fot. zbiory ZPKWZ
Źródła:
- Księga Puszczy Bukowej. Tom I: Środowisko przyrodnicze. Red. G. Domian, K. Ziarnek. RDOŚ. Szczecin, 2010
- Zasoby ZPKWZ